Η άποψη της διεύθυνσης περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης για την ΜΠΕ Ίτανος Γαία (Κάβο Σίδερο)

Διαβάστε παρακάτω την άποψη της διεύθυνσης περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης για την ΜΠΕ Ίτανος Γαία (Κάβο Σίδερο).

Ηράκλειο, 1-4-2014

Αρ. πρωτ.: 41828

ΘΕΜΑ: Παρατηρήσεις επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης της Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) του Επενδυτικού Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» της εταιρείας Loyalward Ltd., στη χερσόνησο Σίδερο του Δήμου Σητείας.

1.    Εισαγωγή:

Εξετάζεται η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης της Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ) του Επενδυτικού Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» με φορέα την εταιρεία Loyalward Ltd., το οποίο αφορά τη δημιουργία «Οργανωμένου Υποδοχέα Τουριστικών Δραστηριοτήτων Πρότυπου Χαρακτήρα» σε έκταση περίπου 25.000 στρεμμάτων, στο βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης, στη χερσόνησο Σίδερο του Δήμου Σητείας.

Η έκταση ανήκει στο Κοινωφελές Εκκλησιαστικό Ίδρυμα «Παναγία η Ακρωτηριανή», το οποίο διενήργησε διεθνή διαγωνισμό για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής (ως βέλτιστη οδό ανάπτυξης). Από το διαγωνισμό αναδείχτηκε ανάδοχος η εταιρεία Loyalward Ltd, με έδρα το Λονδίνο και δραστηριοποίηση στον ευρύτερο τομέα του τουρισμού και των υπηρεσιών αναψυχής.

Το Επενδυτικό Σχέδιο «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» έχει χαρακτηριστεί ως στρατηγική επένδυση, με την υπ’ αριθμ. 17/20-09-2012 Απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων (Δ.Ε.Σ.Ε.) (ΦΕΚ 3294/Β’/2012) και τροποποιήθηκε από την υπ’ αριθμ. 23/13-11-2013 Απόφαση (ΦΕΚ 2931/Β’/20-11-2013), με την οποία έγινε δεκτό αίτημα της εταιρείας Loyalward Ltd. για την κατάρτιση ΕΣΧΑΣΕ με τη διαδικασία του άρθρου 24 του Νόμου 3894/2010, όπως ισχύει, βάσει της νέας μεταβατικής διάταξης του άρθρου 5 παρ. 5 του Νόμου 4146/2013^[1].

Η στρατηγική επένδυση αφορά στην κατασκευή και λειτουργία τουριστικών καταλυμάτων και ειδικών τουριστικών υποδομών, που θα συνοδεύονται από διάφορες άλλες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις. Με βάση την ως άνω απόφαση της Δ.Ε.Σ.Ε., η μέγιστη επιτρεπόμενη δόμηση που δύναται να υλοποιηθεί είναι 108.000 τ.μ., ενώ ο συνολικός αριθμός των κλινών ανέρχεται στις 1.936.

Στην από 7-9-2012 εισήγηση της «Επενδύστε στην Ελλάδα Α.Ε.» προς τη Δ.Ε.Σ.Ε. επί του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» της εταιρείας 12 (ΑΠΣ: 245), επισημαίνονται, μεταξύ άλλων:

·       Η καταφανής στρατηγικότητα της επένδυσης.

·       Τα πολλαπλασιαστικά ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα σημαντικής εντάσεως στην συνολική εθνική οικονομία που θα συμπράξουν την έξοδο της χώρας από την οικονομική κρίση.

·       Οι 1.200 ισοδύναμες θέσεις άμεσης απασχόλησης, οι οποίες θα συμβάλλουν στη δημιουργία αρκετών έμμεσων θέσεων απασχόλησης.

• Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας σε Περιφερειακό επίπεδο, μέσω της βελτίωσης της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, κατάρτισης του εργατικού δυναμικού και την αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

·       Η ανάπτυξη μιας υψηλής ποιότητας, εναλλακτικής μορφής τουρισμού θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος στη Διεθνή αγορά, συμβάλλοντας παράλληλα στην αύξηση των αφίξεων τουριστών και των εσόδων που σχετίζονται με αυτές τις αφίξεις.

·       Τα σημαντικά έσοδα του Ελληνικού Κράτους από την λειτουργία της επένδυσης από φόρους εισοδήματος, από Φ.Π.Α. από ασφαλιστικές εισφορές, τέλος παρεπιδημούντων κ.ά.,

·       Οι δεσμεύσεις της εταιρείας Loyalward Ltd. ως προς το φυσικό καθώς και πολιτιστικό και το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.

·       Το γεγονός ότι το σχέδιο «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» έχει σχεδιασθεί με αειφορική θεώρηση ενώ η χρήση καινοτόμων τεχνολογιών εξασφαλίζει τη μηδενική επιβάρυνση των διαθέσιμων υδατικών πόρων.

·       Tο γεγονός ότι η εταιρεία «LOYALWARD LTD» έχει δεσμευτεί εγγράφως για τη δημιουργία, πιστοποίηση, υλοποίηση, διαχείριση και συνεχή βελτίωση ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης προκειμένου να εξασφαλίζεται η προστασία όλων των περιβαλλοντικών παραμέτρων του Έργου, όπως ειδικότερα περιγράφεται στο επενδυτικό σχέδιo.

·       Tο γεγονός ότι η ανάπτυξη νέου τύπου τουριστικών προϊόντων/υπηρεσιών όπως αυτό της ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ μπορούν να οδηγήσουν στην παράταση της τουριστικής περιόδου της περιοχής σε 12μηνη λειτουργία.

2.             Στοιχεία για την περιοχή και τις δεσμεύσεις που ισχύουν

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Η περιοχή χωροθέτησης του έργου εντάσσεται εξ ολοκλήρου μέσα σε προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura 2000, και ειδικότερα στην Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) GR4320006 «Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης». Σημαντικό τμήμα της εντάσσεται και στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖEΠ) GR4320009 «Βορειοανατολικό άκρο Κρήτης, Δυονησάδες, Ελάσα και χερσόνησος Σίδερο (Άκρα Μαυροβούνι – Βάι – Άκρα Πλάκας) και θαλάσσια ζώνη».

Κοντά στην περιοχή του Σχεδίου υπάρχει το φοινικόδασος του Βάι, που έχει κηρυχθεί αισθητικό Δάσος δυνάμει του Π.Δ/τος 121/1973 (ΦΕΚ 170 Α΄/6.8.1973), Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ) με την Υ. Α. 9597/12.09.1970 (ΦΕΚ 666Β΄/23.09.1970) και τη συμπληρωματική απόφαση Αριθμ. ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/83606/2734 (ΦΕΚ50/Β/10.02.1982) και βρίσκεται εντός των ορίων της ΕΖΔ GR4320006.

ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

Με βάση την απόφαση υπ’ αριθ. 14/99 της Πρωτοβάθμιας Επιτροπής Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων Νομού Λασιθίου (που αφορά περιοχή πολύ μεγαλύτερη από την Περιοχή του Σχεδίου) και κατόπιν της αποφάσεως υπ’ αριθ. 24/2001 της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων Εφετείου Κρήτης, στη Χερσόνησο Σίδερο, το Βάι (έκταση 250 στρεμμάτων, όλη εκτός της περιοχής του Σχεδίου) έχει χαρακτηριστεί ως Δασική Έκταση της παραγράφου 1 του άρθρου 3 Νόμου 998/79. Επίσης, ένα τμήμα 3.437,5 στρεμμάτων στις δυτικές ακτές της χερσονήσου Σίδερο έχει χαρακτηρισθεί ως δασική έκταση της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του Ν.998/79, ενώ έκταση 26.422,5 στρεμμάτων έχει χαρακτηριστεί ως χορτολιβαδική της παραγράφου 6β και 6γ του άρθρου 3 του Ν.998/79. Τέλος, τμήμα της περιοχής έχει χαρακτηριστεί ως γεωργική έκταση των παρ 6.β και 6.γ, Ν. 998/79.

                  Επισημαίνουμε ότι ζητήσαμε από τη Διεύθυνση Δασών Λασιθίου τους θεωρημένους χάρτες με τις παραπάνω περιοχές, όμως οι χάρτες αυτοί δεν μας έχουν σταλεί μέχρι σήμερα.

ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΑΓΡΙΑΣ ΖΩΗΣ

Με βάση την Απόφαση υπ’ αριθμ. 953/10-05-2001 (ΦΕΚ 800 Β’/26-06-2001) του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Κρήτης, έχει ιδρυθεί μόνιμο Καταφύγιο Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) στην περιοχή «Βάι» με έκταση περίπου 1.000 στρέμματα.  Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 3441/17-09-2012 Απόφαση της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου επεκτείνονται τα όρια του υπάρχοντος μονίμου ΚΑΖ στην περιοχή «Βάι» και αυξάνεται η έκτασή του στα 3.538,830 στρέμματα. Η ισχύς της εν λόγω Απόφασης αρχίζει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, όμως η δημοσίευση αυτή δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα.

ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΙΓΙΑΛΟΥ

Για το σύνολο των παράκτιων περιοχών του έργου έχει προηγηθεί καθορισμός των ορίων του αιγιαλού και δημιουργία ζώνης παραλίας δυνάμει της υπ’ αριθ. 1052067/4867/Β0010/19.06.2001 Υπουργικής Αποφάσεως (ΦΕΚ 560 Δ΄/16.07.01). Οι περιοχές αυτές ανέρχονται σε περίπου 707.968 τ.μ. για το σύνολο της περιοχής του έργου.

Πέραν της ως άνω πράξης οριοθέτησης αναφέρεται επίσης ο περιορισμός από το εν ισχύ ΣΧΟΟΑΠ, σύμφωνα με το οποίο έχει καθοριστεί ζώνη προστασίας των ακτών πλάτους 50 μέτρων από τον αιγιαλό, η οποία ανέρχεται σε 370.256 τ.μ. και επικαλύπτει και την προαναφερθείσα περιοχή οριοθετημένης ζώνης αιγιαλού και ζώνης παραλίας.

ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΡΕΜΑΤΩΝ

Στην κεντρική-νότια περιοχή και στη χερσαία περιοχή πλησίον του όρμου Γκράντες υπάρχουν δύο ρέματα τα οποία έχουν οριοθετηθεί, σύμφωνα και με την υπ’ αριθ. 2467/1836/15.11.2005 Απόφαση της Περιφέρειας Κρήτης (ΦΕΚ 1405 Δ΄/23.12.05).

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ  

Στην περιοχή εντός της ζώνης του έργου καταγράφονται οι παρακάτω τοποθεσίες σημαντικού Ιστορικού και Αρχαιολογικού ενδιαφέροντος:

·       Ίτανος – Ερημούπολη: ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος της Ιτάνου (Α/Φ31/24456/1834 π.ε, ΦΕΚ699 Β΄/ 26.05.1976).

·       Βάι: στην περιοχή υπάρχει ο Ι.Ν. Αγίου Ιωάννη (17ος αιώνας), που βρίσκεται εκτός της περιοχής του έργου, και Παλαιοχριστιανικό Υδραγωγείο τα οποία έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία (Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΠ/43600/1774/25.11.1998, ΦΕΚ 1283 Β΄/1998).

·       Ίτανος – Καλαμάκι: Περιοχές ελέγχου αρμοδιότητας της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, που βρίσκονται εκτός της περιοχής του έργου και στις Βάμες, που βρίσκεται εντός της περιοχής του έργου, όπως αυτές έχουν οριοθετηθεί με επιστολή της (Αρ. Πρωτ. 2840/29.11.1999).

·       Ιερά Μονή Τοπλού: Η Ι.Μ. Τοπλού, που βρίσκεται εκτός της περιοχής του έργου, μαζί με τον Ι.Ν. Προφήτη Ηλία (700 μέτρα ΒΑ της Ι.Μ. Τοπλού), που βρίσκεται εντός της περιοχής του έργου σε οριοθετημένη ζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, και τον Ι.Ν. Τιμίου Σταυρού που βρίσκεται εκτός της περιοχής του έργου, έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/ΚΗΡ/43600/1774, ΦΕΚ1283/Β/ 23.12.1998). Επίσης, η Ι.Μ. Τοπλού έχει ανακηρυχθεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (Υ.Α. 9597/1970, ΦΕΚ 666 Β΄/1970 και συμπληρωματική ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/83606/2734, ΦΕΚ50/Β/10.02.1982).

Τα Μετόχια της Μονής Τοπλού έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία (ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ38/22663/497/08.06.1983, ΦΕΚ401/Β/12.06.1983):

·       το Μετόχι Βάι, ο αμπελώνας της Μονής εκτός της περιοχής του έργου.

·       το Μετόχι Καλαμακίου, 3 χιλιόμετρα ΒΑ της Μονής, εντός της περιοχής του έργου.

·       το Μετόχι Στεφαναίς, 5 χιλιόμετρα ΒΑ της Μονής, εντός της περιοχής του έργου.

·       το Μετόχι Ερημούπολης, ΒΑ της Μονής, εκτός της περιοχής του έργου.

·       Άγιος Ισίδωρος: Ναΐσκος εποχής Τουρκοκρατίας καθώς και παλαιοχριστιανικά λείψανα του ναού δίπλα σε αυτόν και λείψανα ναού της Ενετοκρατίας. Τα μνημεία αυτά υπάγονται στις διατάξεις του Νόμου 3028 (ΦΕΚ153/Α/28.06.2002) “Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής κληρονομιάς” και βρίσκονται εκτός της περιοχής του έργου.

Τέλος, σύμφωνα με την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ24/43729/2215/9-6-2009, (ΦΕΚ 292/ΑΑΠ/23-6-2009): «Προσωρινή οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων Δήμου Ιτάνου, Νομού Λασιθίου Κρήτης, στο πλαίσιο του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) του Δήμου Ιτάνου», στη Δημοτική Ενότητα Ιτάνου, έχουν οριοθετηθεί προσωρινά βάσει της παρ.2 του άρθρου 12 του ν. 3028/2002 αρχαιολογικοί χώροι για την αποτελεσματικότερη προστασία των σημαντικών αρχαιοτήτων που έχουν εντοπισθεί ή αποκαλυφθεί σε αυτούς και χρονολογούνται από τους Μινωικούς έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους, αρμοδιότητας της ΚΔ’ ΕΠΚΑ, που είναι:

·       Αρχαιολογικός χώρος στη θέση «Τραβούνι».

·       Αρχαιολογικός χώρος στη θέση «Βερνεγάδι».

·       Αρχαιολογικός χώρος στη θέση «Καλαμάκι».

·       Αρχαιολογικός χώρος στη θέση «Βάι».

·       Αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή του Ιερού της Σαμωνίας Αθηνάς, στο ακρωτήριο Κάβο Σίδερο.

Επισημαίνουμε ότι «Στα γήπεδα εκμετάλλευσης των οργανωμένων υποδοχέων επιτρέπεται να περιλαμβάνονται και εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικά καθεστώτα προστασίας, όπως ιδίως χώροι αρχαιολογικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος, δάση και δασικές εκτάσεις, καθώς και περιοχές υπαγόμενες στο εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών του ν. 3937/2011 (Α΄ 60)» βάσει του Νόμου 4179/2013.

3.             Πρόταση ΕΣΧΑΣΕ

Το προτεινόμενο Σχέδιο αποτελεί «οργανωμένο υποδοχέα τουριστικών δραστηριοτήτων πρότυπου χαρακτήρα». Η χωρική οργάνωσή του βασίζεται στο διαχωρισμό της συνολικής έκτασης σε δύο τύπους εκτάσεων, τη «Ζώνη Α: Τουρισμού – Αναψυχής», η οποία διασπάται σε έξι μεμονωμένες υποπεριοχές και στη «Ζώνη Β: Ειδική Ζώνη Προστασίας Φυσικού και Πολιτιστικού Κεφαλαίου και Φυσιολατρικής Αναψυχής».

Εντός της Ζώνης Α υπάρχουν δύο υποζώνες, Α1 και Α2:

Στην Υποζώνη Α1 επιτρέπεται οποιαδήποτε από τις παρακάτω χρήσεις της γενικής κατηγορίας «Τουρισμός – Αναψυχή» του άρθρου 11 παρ. Β σημείο 1 του Νόμου 3986/2011:

α) Τουριστικά Καταλύματα (κύρια και μη κύρια, σύνθετα τουριστικά καταλύματα κ.λπ.).

β) Ειδικές τουριστικές υποδομές και λοιπές τουριστικές εγκαταστάσεις (συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ, υδροθεραπευτήρια κ.λπ.).

γ) Ήπιες λιμενικές υποδομές (ενδεικτικά μόνιμα αγκυροβόλια).

δ) Εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

ε) Αθλητικές εγκαταστάσεις που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

στ) Πολιτιστικές εγκαταστάσεις που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

ζ) Θρησκευτικοί χώροι που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

η) Χώροι συνάθροισης κοινού - υπηρεσιών που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές,

θ) Εστίαση που εντάσσεται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

ι) Αναψυκτήρια που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

ια) Στάθμευση (κτίρια γήπεδα) που εντάσσονται στα τουριστικά καταλύματα ή στις υποδομές.

ιβ) Εγκαταστάσεις εκθεσιακών χώρων για την προώθηση τοπικών και βιολογικών προϊόντων.

ιγ) Κάθε άλλη συναφής χρήση η οποία δεν μεταβάλλει τον γενικό προορισμό του ακινήτου και λειτουργεί υποστηρικτικά με την κύρια χρήση ανάπτυξης των τουριστικών εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, όπως:

• Βιολογικές καλλιέργειες.
• Μικρής κλίμακας επαγγελματικά εργαστήρια σε συνέργεια με παραδοσιακές ασχολίες της περιοχής.
• Εγκαταστάσεις τεχνικής υποδομής (αφαλάτωσης, φωτοβολταϊκών, ανεμογεννητριών, βιολογικού καθαρισμού λυμάτων και εν γένει κάθε εγκατάσταση τεχνικής υποδομής).
• Σταθμός παροχής πρώτων βοηθειών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.
• Πεδίο προσγείωσης ελικοπτέρων για χρήση των τουριστικών καταλυμάτων.
• Εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης, εντός του κελύφους των ξενοδοχείων, που σχετίζονται με τη λειτουργία τους.

Επίσης, στις συναφείς χρήσεις εντάσσονται όλες εκείνες οι δράσεις οι οποίες συνδέονται με τον πρότυπο χαρακτήρα του οργανωμένου υποδοχέα όπως μικρό Περιβαλλοντικό Κέντρο, Βοτανικός κήπος ενδημικών ειδών, κέντρα πληροφόρησης επισκεπτών, επαγγελματικά παραδοσιακά εργαστήρια, χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων, υπαίθρια θέατρα κ.λπ.

                  Στην Υποζώνη Α2, που ομοίως με την Α1 αποτελείται από πέντε επιμέρους περιοχές, δύνανται να υπάρχουν δραστηριότητες υποστηρικτικές ή δευτερεύουσες ή βοηθητικές προς την κύρια χρήση των τουριστικών εγκαταστάσεων, αλλά και δραστηριότητες που συνδέονται με τον πρότυπο χαρακτήρα του οργανωμένου υποδοχέα, όπως:

-        Βιολογικές καλλιέργειες.

-        Μικρό Περιβαλλοντικό Κέντρο.

-        Βοτανικός κήπος ενδημικών ειδών. 

-        Κέντρα πληροφόρησης επισκεπτών. 

-        Επαγγελματικά παραδοσιακά εργαστήρια (π.χ. για την προώθηση τοπικών προϊόντων).

-        Σταθμός παροχής πρώτων βοηθειών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.

-        Υπαίθριο Θέατρο.

Ως «Ζώνη Β» χαρακτηρίζονται η λεκάνη απορροής του Βαγιού, η παράκτια ζώνη, καθώς και εκτάσεις με κατά κανόνα μεγάλη κλίση περιμετρικά των ακτών. Η ζώνη Β περικλείει τις υποπεριοχές της Ζώνης Α.

Εντός της Ζώνης Β ορίστηκαν οι εξής πέντε υποζώνες:

Β.1. Υποζώνη προστασίας λεκάνης απορροής φοινικοδάσους Βαγιού.

Β.2. Υποζώνη ειδικών όρων προστασίας φυσικού κεφαλαίου. Βάση για την οριοθέτηση της υποζώνης αυτής ήταν το σύνολο των αξιόλογων ειδών της χλωρίδας, όπου περιλαμβάνονται και δύο στενοενδημικά είδη (Asperula crassula, Anthemis filicaulis. Άλλα σημαντικά είδη: Carlina sitiensis, Bellevalia sitiaca). 

Β.3. Υποζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Β.4. Υποζώνη δασικών εκτάσεων, με συνολική έκταση 2.761,959 στρέμματα. Πρόκειται για την περιοχή στα Δυτικά του ακινήτου, η οποία έχει χαρακτηρισθεί ως ιδιωτική δασική έκταση.

Β.5. Υποζώνη προστασίας ακτών, πλάτους 50 m.

Βασικός στόχος της ζώνης Β είναι η ένταξη δράσεων φυσιολατρικής αναψυχής και η προστασία και η ανάδειξη του ειδικού φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου της έκτασης[2].

Στη Ζώνη αυτή προβλέπεται η διατήρηση ιστορικά παραδοσιακών χρήσεων και λειτουργιών των εκτάσεων (βιολογικές καλλιέργειες, ελεγχόμενη κτηνοτροφία, μελισσοκομία).

Επίσης προβλέπονται παρεμβάσεις με στόχο την προστασία και προβολή του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου, με την ένταξη των δράσεων φυσιολατρικής αναψυχής που συμβάλλουν στην προώθηση του περιηγητικού και του πεζοπορικού τουρισμού και δράσεις ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών, την καθιέρωση τοπικών δικτύων και διαδρομών πολυθεματικού χαρακτήρα με σήμανση σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, τη δημιουργία υποδομών παρατήρησης και ερμηνείας της φύσης, την προώθηση προγραμμάτων στήριξης αγροτικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον, καθώς και την εξασφάλιση οργανωμένης προσβασιμότητας σε αρχαιολογικούς χώρους.

Οι ανωτέρω δράσεις ισχύουν στο σύνολο των υποζωνών της Β Ζώνης, υπό τους περιορισμούς που τυχόν ισχύουν και το πλαίσιο που διαμορφώνεται από τα ειδικότερα καθεστώτα προστασίας κάθε υποζώνης. Κοινό χαρακτηριστικό των υποζωνών αυτών είναι η μηδενική ή ελάχιστη δόμηση ανάλογα με τον σκοπό προστασίας για την εξυπηρέτηση των παραπάνω λειτουργιών.

Εντός των Ζωνών του συνόλου του ΕΣΧΑΣΕ επιτρέπεται η ένταξη δικτύων και εγκαταστάσεων υποδομών δημόσιου ενδιαφέροντος.

Συνοπτικά, τα κύρια χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου οργανωμένου υποδοχέα, τα οποία για την κατασκευή και λειτουργία τους απαιτούν τις ανάλογες επεμβάσεις στο περιβάλλον είναι τα εξής:

Ø    Δόμηση σε 108 στρέμματα από τη συνολική έκταση των περίπου 25.000 στρεμμάτων. Σημειώνεται ότι με βάση το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό», στις περιοχές που εντάσσονται στο σύνολό τους στο ΝΑΤURA 2000, ανώτατος συντελεστής δόμησης που μπορεί να θεσμοθετηθεί σε οργανωμένο υποδοχέα είναι 0,05.

Η εφαρμογή του συγκεκριμένου συντελεστή αντιστοιχεί σε μικρότερη δόμηση συγκριτικά με αυτήν δύο εναλλακτικών σεναρίων, που εξετάστηκαν από την ΣΜΠΕ και απορρίφθηκαν. Τα εναλλακτικά αυτά σενάρια ήταν η εφαρμογή του ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου Ιτάνου και ο συνδυασμός ΣΧΟΟΑΠ-Ζώνης Α ή Υποδοχέα Ήπιας Ανάπτυξης (με την εφαρμογή ενός εκ των εναλλακτικών αυτών σεναρίων η δόμηση θα έφτανε έως και 524.089 τ.μ.).

Ø    Το γήπεδο γκολφ και οι εγκαταστάσεις του θα χωροθετηθούν αποκλειστικά εντός του τμήματος της Ζώνης Α νότια της ΖΕΠ και εντός της ΕΖΔ. 

Ø    Τα συνοδά έργα και συγκεκριμένα:

α) Τα απαραίτητα δίκτυα και εγκαταστάσεις τεχνικών υποδομών δημόσιου ενδιαφέροντος και τεχνικών υποδομών εξυπηρέτησης των τουριστικών εγκαταστάσεων. Η ένταξη δικτύων και εγκαταστάσεων υποδομών δημόσιου ενδιαφέροντος επιτρέπεται εντός των ζωνών του συνόλου του ΕΣΧΑΣΕ. Εγκαταστάσεις τεχνικών υποδομών εξυπηρέτησης των τουριστικών εγκαταστάσεων (σταθμοί βιολογικού καθαρισμού λυμάτων, σταθμός αφαλάτωσης κ.λπ.) επιτρέπονται αποκλειστικά εντός της Ζώνης Α.1 Χωροθέτησης Τουριστικών Εγκαταστάσεων.

β) Μονάδα αφαλάτωσης νερού και υποθαλάσσιος αγωγός για τη διάθεση του αλμολοίπου της μονάδας. 

γ) Παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

δ) Ως προς το οδικό δίκτυο, ως γενική κατεύθυνση προτείνεται η αποφυγή της διάχυσης της κυκλοφορίας ιδιωτικών οχημάτων στην έκταση. Για τον λόγο αυτόν προβλέπεται:

- Η διατήρηση των τεσσάρων υφιστάμενων ασφαλτοστρωμένων οδών και τεσσάρων υφιστάμενων χωματόδρομων, όλων δημόσιου χαρακτήρα, σύμφωνα με το ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Ιτάνου. Για τους χωματόδρομους, είναι δυνατή η εκτροπή από το υφιστάμενο ίχνος τους, εφόσον αυτό απαιτηθεί από τον σχεδιασμό των τουριστικών εγκαταστάσεων ή τα τεχνικά χαρακτηριστικά χάραξής τους.

- Η διατήρηση της πρόβλεψης του ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Ιτάνου για την εκτροπή τμήματος της οδού Ερημούπολη – Ναυτική Βάση Κυριαμάδη.

- Ο καθορισμός των απαραίτητων προσβάσεων σε ακτές, δεδομένου ότι η έκταση ως σύνολο επιβάλλει τη διατήρηση ενός καθεστώτος ελεύθερης κυκλοφορίας επισκεπτών.

- Καθορισμός δημόσιων μονοπατιών στη φάση λεπτομερούς σχεδιασμού του έργου. Επίσης, θα διατηρηθούν υφιστάμενα μονοπάτια.

ε) Οι διάφορες άλλες δραστηριότητες, υποστηρικτικές ή δευτερεύουσες ή βοηθητικές προς την κύρια χρήση, και δραστηριότητες που συνδέονται με τον πρότυπο χαρακτήρα του οργανωμένου υποδοχέα, όπως το μικρό Περιβαλλοντικό Κέντρο, ο Βοτανικός κήπος ενδημικών ειδών, τα Κέντρα πληροφόρησης επισκεπτών, επαγγελματικά παραδοσιακά εργαστήρια, σταθμός παροχής πρώτων βοηθειών για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, υπαίθριο θέατρο.

στ) Εστιασμένες παρεμβάσεις διαχείρισης για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας: προτείνεται να οργανωθούν, μελετηθούν, αξιολογηθούν και εν τέλει εναρμονιστούν, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας εκπόνησης Σχεδίου Δράσης Βιοποικιλότητας (Biodiversity Action Plan), που θα ενσωματώσει τις σύγχρονες διεθνείς προσεγγίσεις επί του θέματος και θα υλοποιηθεί σε συνάρτηση με το Σχέδιο Αειφορικής Διαχείρισης, στο στάδιο της ΜΠΕ του έργου, ώστε να λάβει και θεσμική – δεσμευτική υπόσταση και να τύχει της απαραίτητης δημόσιας διαβούλευσης. Το ΣΔΒ θα στοχεύει στη διασφάλιση της επιθυμητής κατάστασης διατήρησης της ΖΕΠ και της ΕΖΔ. Στο πλαίσιο αυτό θα προβλέπονται κατ’ ελάχιστον:

1.               Σχέδιο Διαχείρισης των οικοσυστημάτων της περιοχής με βάση τις προβλέψεις του Ν. 3937/2011

2.               Σχέδιο Λιβαδοπονικής Διαχείρισης, στο οποίο θα συνυπολογίζονται οι απαιτήσεις της βιοποικιλότητας.

3.              Ένταξη της ανάγκης εξυπηρέτησης των οικολογικών απαιτήσεων ειδών εξαρτώμενων από τα λιβαδικά και υγροτοπικά οικοσυστήματα, στους στόχους διαχείρισης της έκτασης του γκολφ.

4.              Δημιουργία μικρών υγροτόπων σε συνδυασμό με το γήπεδο γκολφ και την προβλεπόμενη Μονάδα Αφαλάτωσης.

5.              Επέκταση των βιολογικών καλλιεργειών και επανακαλλιέργεια εγκαταλειμμένων αγροτικών εκτάσεων με στόχο τη δημιουργία υψηλής φυσικής αξίας αγροοικοσυστημάτων για στήριξη της εξαρτώμενης από τις καλλιέργειες βιοποικιλότητας και τη δημιουργία «οάσεων» με οπωροφόρα είδη, ώστε να αναβαθμιστεί η ποιότητα της περιοχής ως ενδιάμεσος σταθμός ανεφοδιασμού και αναπλήρωσης των ενεργειακών ρεζερβών για τα μεταναστευτικά πτηνά που διέρχονται κυρίως κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση.

6.              Πόντιση μόνιμων αγκυροβολίων για προστασία λιβαδιών Ποσειδωνίας.

7.              Πρόγραμμα διαχείρισης των βιοτόπων των μεταναστευτικών πτηνών.

8.              Πρόγραμμα παρακολούθησης των πληθυσμών των ειδών προτεραιότητας, των μεταναστευτικών πτηνών και της κατάστασης των βιοτόπων τους.

Ως προς τη χρήση των φυσικών πόρων και της ενέργειας:

i) Για τους υδατικούς πόρους, εκτός από εξοικονόμηση και μακροπρόθεσμη συνεχή μείωση της ζήτησης, προβλέπεται:

- Άντληση νερού αστικής κατανάλωσης από τους υδατικούς πόρους της περιοχής, σε ποσότητες σημαντικά χαμηλότερες από την ικανότητα αναπλήρωσής τους.

- Κάλυψη των αναγκών του Σχεδίου σε νερό άρδευσης, συμπεριλαμβανομένου του γηπέδου γκολφ, (α) από τη συλλογή και αξιοποίηση ομβρίων υδάτων με κατάλληλα κανάλια και δεξαμενές, (β) από την επαναχρησιμοποίηση κατεργασμένων υδάτων από τις εγκαταστάσεις βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων και (γ) από το γλυκό νερό το παραγόμενο στη μονάδα αφαλάτωσης.

Η σύγχρονη μονάδα αφαλάτωσης θα κατασκευαστεί σε θέση κατάλληλη για την τροφοδοσία της με θαλασσινό νερό και θα λειτουργεί με χρήση Α.Π.Ε. Θα εφαρμόζει τεχνολογία αντίστροφης ώσμωσης, η οποία είναι ευρέως χρησιμοποιούμενη σε παγκόσμια κλίμακα, είναι αξιόπιστη, εύκολη και σύντομη σε διάρκεια κατασκευή και είναι επεκτάσιμη.

Η μονάδα αφαλάτωσης θα τροφοδοτείται με θαλασσινό νερό από περιορισμένο αριθμό παράκτιων γεωτρήσεων προσαγωγής, η θέση των οποίων αρχικά καθορίσθηκε με βάση έρευνα διαπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών της περιοχής στους καρστικούς ασβεστόλιθους του όρμου Τέντα.

Η διάθεση του αλμολοίπου θα γίνεται στη θάλασσα, μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, σε κατάλληλη απόσταση από την ακτογραμμή αλλά και βάθος. Για τη διάθεση του αλμολοίπου στη θαλάσσια περιοχή του διαύλου μεταξύ της χερσονήσου Σίδερο και της νήσου Ελάσσας, έχει εκδοθεί από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου η υπ’ αριθμ. 20924/28-06-2006 (ΦΕΚ 1223 Β’/05-09-2006) Aπόφαση «Καθορισμού αποδέκτη για τη διάθεση αλμολοίπου μονάδας αφαλάτωσης της εταιρείας LOYALWARD LTD.».

Είθισται η τεχνολογία Α.Π.Ε. που εφαρμόζεται γενικώς για τη λειτουργία εγκαταστάσεων αφαλάτωσης να είναι τα φωτοβολταϊκά σε ποσοστό 43% και ακολούθως οι ηλιοθερμικοί σταθμοί και τα αιολικά πάρκα.

- Επιπλέον, για την αξιοποίηση των ομβρίων προβλέπεται δημιουργία συστήματος θέρμανσης και ψύξης μέσω της συλλογής τους σε ειδικά διαμορφωμένες δεξαμενές αποθήκευσης κάτω από το επίπεδο των κτιρίων.

ii) Για την ενέργεια προβλέπεται:

Οι εγκαταστάσεις του υπό μελέτη Σχεδίου δύνανται να σχεδιασθούν ως «Εγκαταστάσεις Μηδενικού Ενεργειακού Ισοζυγίου», με την εξ αρχής λεπτομερή ενεργειακή μελέτη των τουριστικών εγκαταστάσεων, ώστε να γίνεται εκμετάλλευση των αρχών παθητικού ενεργειακού σχεδιασμού για το κλίμα της περιοχής. Επιπλέον, προβλέπονται φυτεύσεις για σκίαση των κτιρίων και χώρων ή αυλών όπου υπάρχει έντονη πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας, καθώς και δημιουργία συστήματος θέρμανσης και ψύξης μέσω της συλλογής των όμβριων υδάτων σε ειδικά διαμορφωμένες δεξαμενές αποθήκευσης κάτω από το επίπεδο των κτιρίων.

Αφού εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν μικρότερη απαίτηση ενέργειας και φυσικών πόρων, η απαιτούμενη ενέργεια θα καλυφθεί κυρίως από φωτοβολταϊκά, τα οποία θα είναι πλήρως ενταγμένα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των κτιρίων (σε οροφές και άλλες επιφάνειες των κτισμάτων). Συμπληρωματικές ανάγκες σε ενέργεια μπορούν να καλυφθούν από μικρές ανεμογεννήτριες. Σε κάθε περίπτωση, η παραγωγή ενέργειες από φωτοβολταϊκά συστήματα ή και ανεμογεννήτριες θα γίνεται για τους σκοπούς των ενεργειακών καταναλώσεων των εγκαταστάσεων του Σχεδίου (αυτοπαραγωγή).

Σύμφωνα με το Σχέδιο, η προτεινόμενη επένδυση δεν θα επιβαρύνει το συνολικό δίκτυο μονάδων παραγωγής ενέργειας του νησιού.

iii) Σχετικά με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, εκτός από τη μείωση της ποσότητάς τους και της διαλογής στην πηγή, προβλέπεται: 

- Πλήρης αξιοποίηση των οργανικών υλικών που προέρχονται από τα οικιακά απόβλητα, τα υπολείμματα από τη συντήρηση των κήπων και του γηπέδου γκολφ, κ.λπ. μέσω κομποστοποίησης και με το τελικό προϊόν να χρησιμεύει ως εδαφοβελτιωτικό.

- Μεταφορά της περιορισμένης προς διάθεσης ποσότητας αποβλήτων σε εγκεκριμένο Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων στη Σητεία.

- Η πλήρως εξουδετερωμένη και αφυδατωμένη λυματολάσπη από τις Μονάδες Επεξεργασίας Λυμάτων των τουριστικών εγκαταστάσεων, είτε θα οδηγείται και αυτή στις μονάδες κομποστοποίησης για την τελική παραγωγή εδαφοβελτιωτικού προς διάθεση στην Περιοχή του Σχεδίου και στις καλλιέργειες της Μονής Τοπλού, είτε θα παρέχεται στον ΧΥΤΑ Σητείας για την κάλυψη των απορριμμάτων.

4.             Παρατηρήσεις επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Αφού εξετάσαμε την υποβληθείσα ΣΜΠΕ, σας ενημερώνουμε ότι δεν έχουμε αντίρρηση για την έγκρισή της, με την προϋπόθεση να διατηρηθεί το μέγεθος της επένδυσης στο μέλλον, δηλαδή να μην υπάρξει επέκτασή της, και να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό του έργου οι παρακάτω όροι και παρατηρήσεις:

Α) Αν και πρόκειται για πολυσύνθετο έργο, υπερτονίζονται ως πλεονεκτήματα:

-                 Ο συγκριτικά χαμηλότερος συντελεστής δόμησης.

-                 Η χωροθέτηση των χρήσεων τουρισμού - αναψυχής εκτός της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (αλλά εντός της Ειδικής Ζώνης Διατήρησης) του Δικτύου NATURA 2000.

-                 Η συνολική αναλογία της έκτασης που προορίζεται για χρήσεις τουρισμού – αναψυχής (37,21%) προς την έκταση που προορίζεται για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου και για φυσιολατρική αναψυχή (62,79%).

Δεν γίνεται όμως καμία αναφορά στις άμεσες, έμμεσες και παράγωγες επιπτώσεις της διάτρησης και του κατακερματισμού μιας ενιαίας προστατευόμενης περιοχής, με σκοπό την υλοποίηση των χρήσεων στις υποζώνες Α1 και Α2 αλλά και στις υποζώνες Β, όπου επιτρέπεται η ένταξη δικτύων και εγκαταστάσεων υποδομών δημόσιου ενδιαφέροντος.

Ύστερα από τα παραπάνω, και επειδή ο «Κατακερματισμός φυσικών και ημιφυσικών οικοσυστημάτων και περιοχών» αποτελεί πανευρωπαϊκό δείκτη βιοποικιλότητας (SEBI 13) ενσωματωμένο και στην «Εθνική Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα» (Ιανουάριος 2014, όπως είχε τεθεί σε διαβούλευση), ζητάμε να περιοριστούν σε αριθμό (και συνεπώς σε συνολική έκταση) οι υποπεριοχές της Ζώνης Α1, έτσι ώστε οι χρήσεις τουρισμού-αναψυχής να μην διαχέονται σε όλη την έκταση της περιοχής και να αποφευχθεί ο έντονος κατακερματισμός της από τα κύρια και τα συνοδά έργα, τα δίκτυα και τη διάχυση των επισκεπτών.

Συγκεκριμένα ζητάμε να ενταχθούν στη Ζώνη Β:

-                 Η υποζώνη Α1 που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της έκτασης του Σχεδίου, έτσι ώστε να μην τέμνεται η περιοχή κατά πλάτος από συνεχόμενες υποζώνες τουρισμού – αναψυχής και να μην απομονώνεται το βόρειο από το νότιο τμήμα της περιοχής και να διατηρείται η συνοχή της ΕΖΔ και της ΖΕΠ.

-                 Η σχετικά μικρής έκτασης υποζώνη Α1, που βρίσκεται στη δυτική – βορειοδυτική πλευρά του Σχεδίου (όρμος Μαγατζέ) και πλησίον των εκτάσεων του οικοτόπου προτεραιότητας 6220* «Ψευδοστέπα με αγροστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea».

Επιπλέον, ζητάμε:

·     Να αποτυπωθούν – οριοθετηθούν οι δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις με βάση τις Αποφάσεις χαρακτηρισμού τους και τους χάρτες που τις συνοδεύουν.

·     Στο σχέδιο με αριθμό 4(Π.01) να απεικονιστεί ορθά το υδρογραφικό δίκτυο και να διορθωθούν η λανθασμένη χρωματική απεικόνιση της υποζώνης Β4, καθώς και η υποπεριοχή «Β.3.γ Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία», που υπάρχει στο υπόμνημα αλλά δεν υπάρχει στο χάρτη.

·     Εντός των υποπεριοχών της ζώνης Α, οι χρήσεις τουρισμού – αναψυχής, να πραγματοποιηθούν σε θέσεις που θα επιλεγούν:

§ Μετά από τη σαφή αποτύπωση και εξαίρεση των παραπάνω δασικών εκτάσεων.

§ Μετά από σαφή καταγραφή των ορίων των τύπων οικοτόπων και της χλωρίδας.

§ Λαμβάνοντας υπόψη και οποιοδήποτε άλλο προστατευτέο αντικείμενο του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και του Γεωπάρκου Σητείας.

§ Ακολουθώντας διαδικασία λήψης απόφασης / πολυκριτηριακής ανάλυσης για την επιλογή της βέλτιστης θέσης με σκοπό τη διατήρηση και βελτίωση όλων των παραπάνω στοιχείων του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Αυτά τονίζονται, επειδή διαπιστώσαμε διαφορές ανάμεσα στο χάρτη των τύπων οικοτόπων που συνοδεύει την ΣΜΠΕ και στον Πίνακα 5.2.1 «Κατάλογος και αξιολόγηση των τύπων οικοτόπων» της ΣΜΠΕ. Επίσης, υπάρχουν διαφορές του συγκεκριμένου χάρτη της ΣΜΠΕ με τον αντίστοιχο χάρτη τύπων οικοτόπων – κατανομής της βλάστησης του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., με κυριότερη την ύπαρξη του οικοτόπου προτεραιότητας  της γενικής κατηγορίας «6220* Ψευδοστέπα με αγροστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea» σε πολυάριθμες μεμονωμένες εκτάσεις νότια της από την ΣΜΠΕ καταγεγραμμένης έκτασής του.   

·                Συμφωνούμε με τον καθορισμό της υποζώνης «Β5 προστασίας των ακτών» και ζητάμε εντός της υποζώνης αυτής, καθώς και εντός της υποζώνης «Β4 δασικές εκτάσεις» να μην επιτρέπεται η χρήση δικτύων συγκοινωνίας και στάθμευσης, εκτός των απολύτως απαραίτητων μονοπατιών για την πρόσβαση σε ακτές.   

                 

Β) Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κυρίως έργου (χρήσεις τουρισμού – αναψυχής, γηπέδου γκολφ) και των επιμέρους συνοδών και βοηθητικών υποέργων δεν εκτιμώνται και δεν αξιολογούνται μέσω συγκεκριμένων μεθοδολογιών ή δεικτών (αν και τέτοιοι δείκτες που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αναφέρονται στον Πίνακα 7.3.1 της ΣΜΠΕ).

Επομένως, δεν είναι δυνατόν να τεκμηριωθεί επαρκώς και να επαληθευτεί ποσοτικά και ποιοτικά η περιγραφική αξιολόγηση των επιπτώσεων που γίνεται στην ΣΜΠΕ (ειδικά με τις εκφράσεις «ενδέχεται» ή «αναμένεται» που χρησιμοποιούνται συχνά στην ΣΜΠΕ για τις επιπτώσεις στους οικοτόπους και στα είδη). Ομοίως, δεν εκτιμώνται αθροιστικά, συνδυαστικά και συσσωρευτικά οι άμεσες, έμμεσες και παράγωγες επιπτώσεις των παραπάνω έργων και υποέργων.

Το θέμα αυτό αποτελεί σημαντική αδυναμία της ΣΜΠΕ του Σχεδίου, η οποία πρέπει να καλυφθεί άμεσα στην επόμενη φάση σχεδιασμού (Μ.Π.Ε.), έτσι ώστε να γίνει σύνθεση και συνολική αποτίμηση των επιπτώσεων του έργου στο περιβάλλον (δίκτυα, φωτισμός, συγκέντρωση ανθρώπων, αύξηση θορύβου κ.λπ.).

Γ) Φυσικό Πάρκο Σητείας: Στα πλαίσια του έργου «INTERREG Ελλάδα- Κύπρος 2007-2013» µε τίτλο "ΓΕΩΤΟΠΙΑ" δημιουργήθηκε Γεωπάρκο "Φυσικό Πάρκο Σητείας", με σκοπό την ανάπτυξη υποδοµών γεωτουρισµού και άλλων µορφών εναλλακτικού τουρισµού στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Σητείας, συµπεριλαµβανοµένου και του συνόλου της υπό µελέτης περιοχής της ΣΜΠΕ. Το έργο οδήγησε στη χάραξη 15 οδικών και περιπατητικών διαδροµών, του κέντρου ενηµέρωσης στη Πάνω Ζάκρο και του σπηλαιολογικού κέντρου του Καρυδίου. Επίσης, συντάχθηκε ∆ιαχειριστικό Σχέδιο µε στόχο τη λειτουργία της περιοχής ως Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Γεωπάρκο και βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες υποβολής ένταξης στα παραπάνω δίκτυα. Το σύνολο των παραδοτέων είναι διαθέσiµο στην ιστοσελίδα του έργου: http://www.sitia-geopark.gr/. Εφόσον βασικός στόχος της ΣΜΠΕ είναι η ανάπτυξη ποιοτικού τουρισµού, µε έµφαση στα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όλα τα παραδοτέα του έργου. Πιο συγκεκριµένα:

·                Το σύνολο των γεωτόπων που έχουν αποτυπωθεί στους σχετικούς χάρτες που παράχθηκαν και αξιολογήθηκαν στα πλαίσια του ∆ιαχειριστικού Σχεδίου (βλπ. Ιστοσελίδα Φυσικού πάρκου). Κατά τη διαδικασία υλοποίησης της επένδυσης «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» θα πρέπει να ληφθούν όλα τα µέτρα προστασίας και ενδεχοµένως ανάδειξής τους σε συνεργασία µε το Φυσικό Πάρκο Σητείας.

·                Τα τέσσερα µονοπάτια που έχουν σχεδιαστεί στα πλαίσια της λειτουργίας του Φυσικού Πάρκου Σητείας και τα οποία βρίσκονται εντός της περιοχής της επένδυσης (Νο. 2, 4, 14, και 15, βλπ. σχετικό Χάρτη Φυσικού πάρκου) θα πρέπει να συµπεριληφθούν στο σχεδιασµό της επένδυσης «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ», να αξιοποιηθούν από κοινού µε το Φυσικό Πάρκο Σητείας και βεβαίως να ληφθεί µέριµνα για την απρόσκοπτη µετακίνηση των περιπατητών κατά µήκος των παραπάνω διαδροµών.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης του Πανεπιστημίου Κρήτης, που συμμετέχει στην Ομάδα μελέτης του Σχεδίου «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ» και είναι παράλληλα εταίρος του Προγράμματος για τη δημιουργία του «Φυσικού Πάρκου Σητείας», πρέπει να φροντίσει για την τήρηση των προαναφερθέντων στο επόμενο στάδιο του σχεδιασμού του «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ», καθώς και για μικρές τροποποιήσεις των μονοπατιών του γεωπάρκου, που ενδεχομένως να προκύψουν ως αναγκαίες.

Δ) Προβλέπονται τοπικές ειδικές επεμβάσεις προσαρμογής του φυσικού περιβάλλοντος στις νέες συνθήκες που θα δημιουργήσουν δευτερογενώς οι επεμβάσεις του Σχεδίου, όπως π.χ. «ένταξη της ανάγκης εξυπηρέτησης των οικολογικών απαιτήσεων ειδών εξαρτώμενων από τα λιβαδικά και υγροτοπικά οικοσυστήματα, στους στόχους διαχείρισης της έκτασης του γκολφ».

Όμως, τόσο η δημιουργία του γκολφ, όσο και η διαχείρισή του όπως αυτή περιγράφεται στην παραπάνω πρόταση, αλλά και οι υπόλοιπες φυτεύσεις που θα πραγματοποιηθούν, δεν θα πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο την «ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης» της σύνθεσης της χλωρίδας, της πανίδας και των τύπων οικοτόπων, μέσω μιας πιθανής εξάπλωσης εισηγμένων στην περιοχή ειδών. Το θέμα αυτό πρέπει να τεκμηριωθεί στην επόμενη φάση του σχεδιασμού. Ιδιαίτερα τονίζουμε τον κίνδυνο που θα μπορούσε να προκληθεί για το φοινικόδασος του Βαγιού από την εισαγωγή άλλων ειδών φοίνικα στην περιοχή του έργου, λόγω της εξάπλωσης του κόκκινου σκαθαριού  των φοινικοειδών (Rhynchophorus ferrugineus).

Ε) Στην ΣΜΠΕ για την κατανάλωση νερού αστικής χρήσης λαμβάνεται υπόψη μέγιστος συντελεστής 0,45 m³ /άτομο (Π.Δ. 43/2002, ΦΕΚ 43 Α΄/2002, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), και φορτίο 1.936 κλίνες, άρα η ζήτηση νερού αστικής χρήσης ακόμα και στο δυσμενέστερο σενάριο με 100% πληρότητα για όλη τη διάρκεια του έτους και χωρίς εφαρμογή μέτρων περιορισμού της κατανάλωσης για ύδρευση, δεν θα υπερβαίνει τα 318.365m³/ έτος. Η ποσότητα αυτή πιθανόν να καλύπτεται, τόσο από τη Μονάδα Αφαλάτωσης, όσο και από την άντληση νερού από τους υδατικούς πόρους της περιοχής, στοιχείο το οποίο πρέπει να διευκρινιστεί στην επόμενη φάση σχεδιασμού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΧΟΟΑΠ για τον πρώην Δήμο Ιτάνου, και προγενέστερες Υδρολογικές και Υδρογεωλογικές Μελέτες που έχουν εκπονηθεί για την περιοχή, το διαθέσιμο ετησίως ανανεούμενο υδατικό δυναμικό των υδροφορέων που καλύπτουν τις υδρευτικές ανάγκες του πρώην Δήμου Ιτάνου ανέρχεται σε 44 εκ. m³ περίπου, εκ των οποίων περίπου 7 εκ. m³ καταναλώνονται.

                  Ζητάμε οι παραπάνω εκτιμήσεις να ελεγχθούν και να τεκμηριωθούν, δεδομένου ότι:

-                 Το υδατικό δυναμικό των 44 εκ. m³ νερού ανά έτος αναφέρεται στην υφιστάμενη κατάσταση. Δεν έχουν ληφθεί υπόψη οι πιθανές μελλοντικές μεταβολές, τόσο λόγω αύξησης της θερμοκρασίας και μείωσης των βροχοπτώσεων που παρατηρείται, όσο και λόγω αύξησης της γενικής ζήτησης για άλλες χρήσεις.

-                 Για το φοίνικα του Θεοφράστου απαιτείται υψηλή στάθμη υπόγειου νερού (και καλός αερισμός του εδάφους).

-                 Η περιοχή έχει χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου στο Εθνικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Ερημοποίησης ήδη από τη δεκαετία του 1990 (ΚΥΑ 99605/3719 του 2001). 

Εδικά για το γκολφ επιφάνειας 800 στρεμμάτων, που αποτελεί σημείο αναφοράς και κύριο πόλο έλξης πελατών για τα τουριστικά καταλύματα, χωρίς όμως να συνάδει με το βιοτικό και αβιοτικό φυσικό περιβάλλον, το τοπίο και το χαρακτήρα της σχεδόν ημιερημικής περιοχής, που σύμφωνα με την ίδια την ΣΜΠΕ αποτελούν «φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο χιλιάδων χρόνων», ζητάμε να διασφαλιστεί ότι για την άρδευση της έκτασής του δεν θα γίνεται χρήση υπόγειων υδάτων, μέσω γεωτρήσεων. Επισημαίνουμε ακόμη ότι η συντήρηση του γκολφ και των υπόλοιπων καλλιεργούμενων εκτάσεων θα πρέπει να γίνονται έτσι ώστε να μην ρυπαίνονται το έδαφος και τα υπόγεια νερά από χημικές ουσίες λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών προϊόντων. 

                  Επιπροσθέτως, ζητάμε να συνυπολογιστούν κάθε είδους άλλες ανάγκες σε νερό, όπως για τις κολυμβητικές δεξαμενές, το υδροθεραπευτήριο κ.λπ. 

Το θέμα του υποθαλάσσιου αγωγού διάθεσης του αλμολοίπου από τη Μονάδα αφαλάτωσης, θα πρέπει να επανεξεταστεί σύμφωνα με τα νέα δεδομένα του Σχεδίου. Αναλόγως θα πρέπει να επικαιροποιηθεί αναλόγως και η Απόφαση που είχε εκδοθεί από την τότε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου περί «Καθορισμού αποδέκτη για τη διάθεση αλμολοίπου μονάδας αφαλάτωσης της εταιρείας LOYALWARD LTD.» με αριθμό 20924/28-06-2006 (ΦΕΚ 1223 Β’/05-09-2006).

Στ) Ζητάμε να αποκλειστεί η περίπτωση εγκατάστασης έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), πέραν της απαραίτητης παραγωγής για την κάλυψη των αναγκών ιδιοκατανάλωσης της επένδυσης «ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ». Επιπλέον, τα είδη των Α.Π.Ε. που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι συμβατά με τους στόχους προστασίας της περιοχής και να μην προκαλούν κίνδυνο ρύπανσης (π.χ. ηλιοθερμικά).

Ζ) Η περιοχή σήμερα έχει καθεστώς ελεύθερης πρόσβασης σε επισκέπτες, το οποίο πρέπει να διατηρηθεί για τους μη διαμένοντες στα τουριστικά καταλύματα.

Η) Οι εναλλακτικές λύσεις που εξετάζονται στην ΣΜΠΕ αφορούν αποκλειστικά διαφορετικούς χωροταξικούς σχεδιασμούς (εφαρμογή του ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Ιτάνου και συνδυασμού ΣΧΟΟΑΠ-Ζώνης Α ή Υποδοχέα Ήπιας Ανάπτυξης).

Εφόσον όμως στην ΣΜΠΕ θεωρείται ότι η προστασία και διατήρηση της περιοχής εξαρτάται εν πολλοίς από την εφαρμογή του Σχεδίου, αντιπαραβάλλοντας την υφιστάμενη κατάσταση διαφόρων παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται σήμερα στην περιοχή, θα πρέπει στην επόμενη φάση αδειοδότησης (Μ.Π.Ε.) για λόγους ασφαλείας να εξεταστεί και το απαισιόδοξο σενάριο του τι πρόκειται να συμβεί στην προστατευόμενη περιοχή σε περίπτωση ανεπιτυχούς λειτουργίας της επένδυσης.  

  

                              Με εντολή Περιφερειάρχη         

                               Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ

                                                                                             ΜΑΡΑΤΑ ΜΠΑΝΤΟΥΒΑ

                                                                                                                                         Αρχιτέκτων Μηχανικός

---

[1] Από τον Νόμο 3986/2011 «Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012−2015» προβλέπεται ότι για τον καθορισμό του χωρικού προορισμού των δημοσίων ακινήτων καταρτίζονται και εγκρίνονται Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων (ΕΣΧΑΔΑ). Με τον Νόμο 4146/2013 «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις και άλλες διατάξεις», που αποτελεί τροποποίηση του αρχικού νόμου για το fasttrack, επεκτάθηκε η δυνατότητα κατάρτισης ΕΣΧΑΔΑ και σε ακίνητα που ανήκουν σε νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου της Εκκλησίας της Ελλάδος ή της Εκκλησίας της Κρήτης, όπου υλοποιούνται Στρατηγικές Επενδύσεις. Τα ιδιωτικά αυτά ΕΣΧΑΔΑ ονομάστηκαν Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) και ορίστηκε ότι ισχύουν και για αυτά οι ρυθμίσεις του Εφαρμοστικού νόμου του Μεσοπρόθεσμου (Νόμος 3986/2011), όπως ισχύουν και για τα ΕΣΧΑΔΑ. Ακόμα καθορίστηκε ότι Στρατηγικές Επενδύσεις που είχαν ήδη ενταχθεί στο fasttrack, μπορούσαν να ζητήσουν να υπαχθούν στη νέα ρύθμιση, δηλαδή στη δυνατότητα να τους εγκριθεί ΕΣΧΑΣΕ. Στον Νόμο 4179/2013 «Απλουστεύσεις διαδικασιών για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στον τουρισμό», που επικεντρώνεται στις σύνθετες τουριστικές επενδύσεις (τουρισμός, παραθεριστική κατοικία) σε «Οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων» συμπεριλαμβάνονται, εκτός των γνωστών πολεοδομικών εργαλείων (ΠΟΤΑ, ΠΟΑΠΔ,ΠΕΡΠΟ), και τα ΕΣΧΑΔΑ και ΕΣΧΑΣΕ.

[2] Ο χαρακτηρισμός της ζώνης αυτής γίνεται σύμφωνα με το 12 παρ. 1 περ. δ του Ν.3986/2011, σύμφωνα με το οποίο κατά την έγκριση του ΕΣΧΑΣΕ μπορούν να καθορίζονται και να εγκρίνονται «ειδικές ζώνες προστασίας και ελέγχου…, εφόσον απαιτείται, στις οποίες μπορεί να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί στις χρήσεις γης, στη δόμηση και στην εγκατάσταση και άσκηση δραστηριοτήτων και λειτουργιών».